گلبولهای سفید یا لکوسیتها، سلولهای فوق العاده تخصص یافته ای هستند که بخشی از وظیفة آنها دفاع در برابر تهاجم عوامل عفونی است. گلبولهای سفید برخلاف گلبولهای قرمز انواع و وظایف مختلفی دارند و محدودة عمل اصلی گلبولهای سفید در خارج از رگهای بدن و در بافتها می باشد، به همین علت این سلولها قادرند با انجام عمل دیاپدز، از لابه لای سلولهای اندوتلیال رگهای خونی به سهولت عبور کرده، وارد بافتها شده و وظیفة اصلی خود را در آنجا به انجام برسانند. با این حال خون مهمترین منبع لکوسیتها بوده و بعنوان وسیله ای جهت حمل گلبولهای سفید از مغزاستخوان (که محل تولید آنهاست) به بافتها بکار می رود.
شمارش طبیعی گلبولهای سفید در بالغین mm³ /10000-4000 که شامل نوتروفیل (67-50%)، لنفوسیت (35- 25%)، مونوسیت (7-3%)، ائوزینوفیل (4-2%) و بازوفیل (کمتر از 1%) است.

طبقه بندی
گلبولهای سفید را می توان براساس معیارهای مختلف طبقه بندی نمود:
1- بر حسب شکل هسته، گلبولهای سفید تک هسته ای (Mononuclear) یا چند هسته ای (Polymorphonuclear =PMN) می باشند.
2- بر حسب وجود یا عدم وجود گرانولهای اختصاصی، گلبولهای سفید شامل Granulocyte و Nongranulocyte هستند. گرانولوسیتها عبارتند از: نوتروفیل (با گرانولهای صورتی روشن)، ائوزینوفیل (با گرانولهای نارنجی یا قرمز) و بازوفیل (با گرانولهای آبی یا بنفش)
3- برحسب نوع عمل دفاعی، به گلبولهای سفیدی که عمل بیگانه خواری (فاگوسیتوز) انجام می دهند مانند نوتروفیل و مونوسیت، Phagocytic cell و به گلبولهای سفیدی که در ایمِن سازی بدن دخالت دارند یعنی لنفوسیتها، Immunocyteاطلاق می شود.
4- براساس منشاء، به لنفوسیتها که فرم بالغشان از ارگانهای لنفاوی خارج می شود، سلولهای Lymphoid و به سایر گلبولهای سفید که فرم بالغشان از مغزاستخوان خارج می شود، سلولهای Myeloid می گویند.

ساخته شدن گلبولهای سفید
همانطوریکه قبلاً ذکر شد تمام سلولهای خونی از سلولهای بنیادی چندقوه ای (PPSC or Toti potential stem cell) منشاء می گیرند که بعد از تبدیل به سلولهای پیشساز، سلولهای پیشتاز یا بلاست هر رده را می سازند.
در مورد گلبولهای سفید به روند ساخته شدن نوتروفیل، مونوسیت، ائوزینوفیل و بازوفیل، Myelopoiesis گفته می شود (تمام این سلولها از سلول پیشساز CFU-GEMM یا CFU-S منشاء می گیرند) و به روند ساخته شدن لنفوسیتها،Lymphopoiesis اطلاق می گردند (لنفوسیتها از سلول پیشساز CFU-L یا LSC منشاء می گیرند).
اولین سلول قابل شناسایی در مغزاستخوان همانند همة رده ها عبارتست از بلاست هر رده که در مورد گرانولوسیتها میلوبلاست، در مورد مونوسیتها مونوبلاست و در مورد لنفوسیتها، لنفوبلاست می باشد.

ساخته شدن گرانولوسیتها
در مسیر تکاملی گرانولوسیتها، 6 مرحله سلول به ترتیب زیر قابل تشخیص می باشند:

در رابطه با مراحل ساخته شدن گرانولوسیتها، نکات زیر قابل اهمیت است:
1) به طور کلی در تبدیل سلولهای پیشساز گرانولوسیتی به سلول بالغ، دو فاز یا compartment دیده می شود:
o فاز میتوزی (Mytotic Compartment) :از مرحلة تبدیل سلول پیشساز به میلوبلاست شروع شده و تا میلوسیت اولیه ادامه می یابد. میلوسیت آخرین سلول دارای قابلیت تکثیر این رده می باشد. سه تکثیر از طریق تقسیم میتوز در میلوسیت رخ می دهد و سلول بعدی یعنی متامیلوسیت را ایجاد می کند.
o فاز غیرمیتوزی (Non mytotic or post mytotic compartment) :شامل مراحل بعدی تکامل گرانولوسیتها یعنی متامیلوسیت، باند و سگمانته است. در این مرحله، سلولها فاقد قدرت تقسیم میتوز بوده و تنها تمایز می یابند.
با توجه به مراحل بالا در می یابیم که از هر سلولِ میلوبلاست، 32 عدد سلول سگمانته ایجاد می شود.

2) کل این مراحل یعنی از تبدیل میلوبلاست تا شکل بالغ (سگمانته)، حدود 2-1 هفته و بطور متوسط 10 روز طول می کشد و اگر نیاز باشد حتی به 4-3 روز تقلیل می یابد.

3) در حالت طبیعی فقط وقتی که گرانولوسیتها به مرحلة سگمانته رسیدند، از دیوارة سینوزوئیدهای مغزاستخوان عبور کرده و وارد خون محیطی می شوند، با این حال حتی سلولِ متامیلوسیت نیز در حالت نرمال ممکن است در خون محیطی دیده شود.

4) قسمت اعظم گرانولوسیتها (حدود 90% ) پس از تشکیل در مغزاستخوان باقی مانده و تشکیل storage pool را می دهند و فقط حدود 10% وارد خون محیطی می گردند که نیمی از این مقدار به جدار رگهای خونی چسبیده و marginal pool را تشکیل می دهند و نیمی دیگر در گردش خون حرکت می کنند و Circulating pool را تشکیل می دهند.

5) از لحاظ تغییرات مرفولوژی در روند تکاملی گرانولوسیتها می توان گفت:
o هر چه از ابتدا به جلو پیش می رویم، اندازة سلولها کوچکتر می شود به جز پرومیلوسیت که از پرومیلوبلاست بزرگتر است، یعنی: 

o با تکامل و رسیده شدن گرانولوسیتها، هستة آنها کوچکتر و متراکمتر شده و دارای فرورفتگی می شود و در نهایت بصورت قطعه قطعه (segmanted) در میآید. این قطعات از هم جدا نیستند و بهم اتصال دارند.
o هستک (نوکلئول) تنها در میلوبلاست و پرومیلوسیت وجود دارد و در هر مرحلة میلوسیت و بعد از آن دیده نمی شود.
o سلولهای ردة گرانولوسیت دارای گرانول می باشد که بر دو نوع تقسیم می شوند:

** گرانولهای اولیه (Primary granules) یا غیراختصاصی (Nonspecific) یا آزروفیلیک (Azurophilic) : این گرانولهای فقط در مرحلة پرومیلوسیت ساخته می شوند و چون در هر سه نوع گرانولوسیت ساخته می شوند به آنها گرانولهای غیراختصاصی می گویند و چون با رنگ آزور، به رنگ ارغوان در می آیند به آنها گرانولهای آزروفیلیک نیز می گویند. این گرانولها دارای آنزیمهای متنوع و فراوانی هستند که مهمترین آنها عبارتند از: کاتپسین، میلوپراکسیداز، الاستاز، بتاگلوکورونیداز، اسیدفسفاتاز وکلاژناز.
** گرانولهای ثانویه (Secondary granules) یا اختصاصی (specific) : این گرانولها در مرحلة پرومیلوسیت وجود ندارند و برای اولین بار در مرحلة میلوسیت ساخته می شوند و از این جهت ثانویه نام دارند. همچنین نوع و ترکیب آنها در هر کدام از گرانولوسیتها یعنی نوتروفیل، ائوزینوفیل و بازوفیل متفاوت است. از این رو گرانول اختصاصی نام دارند.

در مورد گرانولهای گرانولوسیتها نکات زیر قابل اهمیت است:
1) هر دو نوع گرانول اختصاصی و غیراختصاصی توسط اجسام گلژی ساخته می شود، اما گرانولهای غیراختصاصی از سطح مقعر اجسام گلژی و گرانولهای اختصاصی از سطح محدب اجسام گلژی خارج می شوند.

2) بعد از مرحلة پرومیلوسیت تولید گرانولهای اولیه قطع می شود و به جای آن گرانولهای ثانویه ساخته می شوند و چون با هر بار تقسیم سلولی گرانولهای اولیه باقی مانده نیز بین دو سلول تقسیم می شوند، میزان آنها تا مرحلة متامیلوسیت کاهش و از آن به بعد ثابت می ماند، در حالیکه گرانولهای اختصاصی در مرحلة میلوسیت تولید می شوند و چون بعد از مرحلة میلوسیت تقسیم میتوز نداریم، تعداد آنها کم نمی شود و نتیجة نهایی این پدیده آن است که میزان گرانولهای اختصاصی سلول بالغ بیشتر و حدود دو برابر گرانولهای غیراختصاصی است.


3) گرانولهای غیراختصاصی از گرانولهای اختصاصی درشت تر هستند.

4) علاوه بر گرانولهای اولیه و ثانویه، گرانولهای موسوم به ثالثیه نیز وجود دارند که حاوی آلکالن فسفاتاز لکوسیتی (LAP) می باشند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: